Летниот период и високите температури го зголемуваат ризикот од појава на гастроинтестинални
односно цревни инфекции. Затоа се препорачува особено да се внимава од каде и каква храна се консумира,
како и придржување кон принципите за консумација на безбедна храна и вода, како и често и правилно
миење на рацете. Заболувањата кои се пренесуваат преку храна, всушност настануваат после внесување на
храна која е контаминирана со инфективни или токсични агенси во човековиот организмот. Предизвикувачи
на овие заболувања се микроорганизми, кои во погодни услови се размножуваат во храната или пак во неа
излачуваат токсини. Овие заболување може да ги предизвикуваат бактерии, кои предизвикуваат бактериски
алиментарни инфекции и/или интоксикации (Salmonella, Campylobacter, Shigella,стафилококен ентеротоксин),
но можат да бидат предизвикани и од вируси (Rotavirus, Adenovirus, Norovirus, други ентеровируси), а поретко и паразити.
За заболувањата кои се пренесуваат преку храна е карактеристичен нивниот сезонски карактер –
најголем број труења со храна се јавуваат во текот на летните месеци, иако можат да се јават во било кој
период од годината. Најчесто се јавуваат како групни заболувања, односно во вид на епидемии во семејства,
колективи, ресторани, слаткарници и сл. Причини за појава на овие заболувања, кои често се јавуваат во
епидемиска форма се се пропустите во технологијата на подготвување, дистрибуција и чување на храната.
Во принцип сите хранливи продукти од животинско потекло, се сметаат за примарно контаминирани. Покрај
примарната контаминација на продуктите од животинско потекло, во процесот на нивната обработка, односно
ракувањето со нив, често доаѓа до секундарна контаминација. Чувањето на веќе подготвената храна на собна
температура, особено во топлите летни месеци, овозможува брзо размножување на инфективните агенси и
лачење на нивни токсини и е најчеста причина за настанување на заболувањата кои се пренесуваат преку
храна.
Симтоми кај лица со гастроинтестинална инфекција се: малаксаност, гадење, повраќање, дијареа,
абдоминална болка, болка во мускули, а може да биде присутна и покачена телесна температура.
Дијагноза:
Дијагнозата се поставува со микробиолошка изолација и идентификација на причинителот во примерок од
пациент (фецес за копрокултура, ректален брис) со што ќе се овозможи точна етиолошка дијагноза и
успешно лекување поради можноста за тестирање на антимикробната осетливост (изработка на
антибиограм).
Терапија:
Кај заболените се препорачува симптоматска терапија со надокнада на изгубени течности и електролити,
посебен диететски режим и употреба на пробиотик, а кај бактериските причинители на гастроентероколитис
може да биде потребна и антибиотска терапија според антибиограм.

Превентивни мерки:

– Да не се консумира сирова, термички необработена храна од животинско потекло (месо и производи од
месо, млеко и млечни производи, јајца)
– Свежите прехрамбени продукти да се чуваат во ладилници за да се спречи размножување на бактериите и
лачење на токсини
– Почесто чистење на ладилниците во летниот период
– Да се избегнува подготвување и консумација на храна од свежи, термички непреработени животински
намирници (кремови, сладоледи, крем сирења и сл.)
– Термичката обработка на храната да биде доволно долга и на доволно висока температура за да ги уништи
бактериите и нивните токсини
– Храната да се користи веднаш по подготвувањето. Доколку не се употреби веднаш, да се чува на
температура до 4 ◦ С или над 70 ◦ С до нејзина употреба
– Обработката на термички нетретираната и третираната храна да се врши на различни работни површини, со
различен прибор и во различни садови
– Свежиот зеленчук, овошјето и салатите треба темелно да се измијат под силен млаз вода, па дури и кога се
излупени
– Да се избегнува храна од тезги на улица, брза храна, како и храна и вода од несигурни извори
– Да се употребува безбедна вода за пиење
– Темелно чистење и миење на садовите, кујнскиот прибор, работните површини и рацете, пред и после
ракувањето со храна
– Темелно миење на рацете пред и после јадење
– Групите кои се под висок ризик (постари лица, трудници и пациенти со ослабен имунитет) особено да
внимаваат при изборот на храната
– Да се избегнува контакт со животни и темелно да се мијат рацето по контакт со нив, доколку е остварен.
– Безбедно складирање на храната и нејзина заштита од инсекти и глодари
– Лицата кои вршат подготовка на големи количини храна (ресторани, кафани, кујни итн.) да ги применуваат
основните принципи на хигиенски минимум при ракување со храна (подготвување, чување и дистрибуција).
Тие треба да поминат и специјална обука за начинот и постапките во технологијата на подготвувањето на
храна и да прават редовни санитарно-здравствени прегледи.
– Заради безбедноста на продуктите од животинско потекло, потребна е засилена и прописна ветеринарна
контрола на животните, контрола на кланиците при колење и обработка на месото и контрола на месото и
неговите преработки во индустријата и на пазарот.